#13 Elke Wiss - 'Hoe zorgen we voor meer diversiteit in de filosofie?' The Curiosophy Collective

#13 Elke Wiss – ‘Hoe zorgen we voor meer diversiteit in de filosofie?’

Onze AIF #13 gast is Elke Wiss, auteur van het nr. 1 Managementboek ‘Socrates op Sneakers’, oprichter van de Denksmederij en collega in The Curiosophy Collective, waar zij meewerkt aan het Curiosophy leiderschapsprogramma. Van haar voorganger Rodney Lam krijgt zij de vraag: ‘Hoe brengen wij meer diversiteit in de filosofie?’

Met het gedicht ‘Er zijn van die mensen die’ van Wislawa Szymborska gaat Elke op innerlijke zoektocht naar wat diversiteit voor haar betekent. Zodra we ons denken trainen, beargumenteert Elke, ‘dan gaat diversiteit niet om divers genoeg zijn, maar om spreken met elkaar.’ Ontdek de wondere wereld van Elke met haar continue verleiding om te willen weten…

De kunst

Gedicht: Er zijn van die mensen die

Er zijn van die mensen die bedrevener zijn in leven.
In en om hen heen heerst orde.
Voor alles hebben zij een manier en het juiste antwoord.

Zij raden onmiddellijk wie wie, wie met wie,
met welk doel, waarheen.

Stempelen unieke waarheden af,
gooien overbodige feiten in de versnipperaar,
en stoppen onbekende personen
in op voorhand voor hen bestemde ringbanden.

Denken zo veel als de moeite waard is,
en geen ogenblik langer,
want achter dat ogenblik loert de twijfel.

En als ze uit hun bestaan worden ontslagen,
verlaten ze hun post
door de aangegeven deur.

Soms benijd ik hen
– gelukkig gaat dat ook weer over.

– Wislawa Szymborska (1923-2012)

De kern

Dit gedicht kwam niet zozeer bij mij op om te kijken hoe we diversiteit terugbrengen in de filosofie, maar omdat het mijn denken over diversiteit benadert.
Er is een verschil tussen academische filosofie en praktische filosofie. Als je het hebt over filosoferen, dan gaat dat niet over het openslaan van boeken van oude filosofen, maar kritisch gedegen denkonderzoek doen. Die twee halen mensen vaak door elkaar.
De academische filosofie zoals die onderwezen wordt is niet heel divers. Een onderdeel daarvan is om opnieuw naar de canon en het onderwijs te kijken. Daar hebben wij met zijn allen een stap in te maken.
Kritisch denken is net zo natuurlijk als balletdansen. Dat gaat over uren trainen, over heel scherp opletten.
Ik ben van oorsprong theatermaker. Toen ik besloot een cursus praktische filosofie te volgen, raakte ik verslaafd aan het socratische gesprek. Ik was onder de indruk van wat het betekent om werkelijk een dialoog te voeren.
Ik denk dat je in iedere traditie een zwart-wit denker en in iedere traditie een holistische denker kan vinden.
Het grootste geweld wat wij elkaar aandoen is dat we stilte zien als ongemakkelijk. Wat als wij stilte zien als denkruimte? Welke ellende overkomt je als je zwijgt en zorgvuldig wilt zijn in wat je te zeggen hebt? Wel monster komt jou opvreten?
De verleiding van het willen weten – ik wil het handboekje – dat kom ik nog altijd tegen. Maar in het leven gaat het erom dat wij ons verzoenen met 100% van de beslissingen nemen met 50% van de informatie.
Denkniveau doet er niet toe bij een socratische dialoog. Wat doet het ertoe dat de één timmerman is en de ander directeur bij Shell? Waar het om gaat is: heb ik de moed om mijn denken kritisch onder de loep te nemen? Het is namelijk niet leuk om bepaalde denkpatronen in jezelf te herkennen.
Het trainen van mijn denken heeft niks met een andere filosofie of cultuur te maken – denken is voor iedereen. Als mens kom je denkvragen tegen als ‘wie ben ik?’ of ‘wat is een goede samenleving?’ of ‘wat is vriendschap?’. Dit zijn vragen die je waar ook ter wereld vindt.
Ik realiseer mij dat mensen die anders denken mij veel te leren hebben. Dat moet ik actief opzoeken. Bij The Curiosophy Collective en Buitenkunst kom ik bijvoorbeeld verschillende perspectieven tegen.
Zelf noem ik het ‘Socrates op sneakers’ of noem het ‘Socrates op pumps’, maar die liggen allemaal te slapen. Ik geloof dat zodra wij die wakker schudden en trainen in helder denken, dan gaat diversiteit niet om divers genoeg zijn, maar om spreken met elkaar. Om op bezoek te gaan in de denkwereld van de ander en daar vervolgens zelf uit te komen.