Socratisch coachen in de praktijk

 Door: Ariane van Heijningen – Founding partner Curiosophy Academy

 

Als Socratisch coach ontvang je iemand die een vraag heeft. Een vraag, een probleem, een dilemma, een onbestemd gevoel. Niet verwonderlijk, zonder vraag of prangende kwestie gaan mensen geen budget vrijmaken om met iemand te praten. Zo ook deze client van mij. Deze sessie met haar zal ik niet snel vergeten. Het prachtige van ons gesprek was dat mijn client vol het onderzoek met mij aan ging. En echt tot de kern is gekomen van wat haar bezig houdt. Ik schets je een kijkje in wat Socratisch coachen in de praktijk is…

 

Socratisch coachen in de praktijk

Een prachtige, kwieke, wat oudere dame stapt mijn kamer binnen. Ze weet heel duidelijk waarover ze met me wil praten. Ze heeft goed nagedacht over de startvraag die zij met mij wil onderzoeken. Ze heeft haar vraag in een perfect grammaticaal kloppende zin verwoord: “Hoe word ik gracieus ouder?”

We gaan samen aan de slag. Het lijkt logisch de begrippen ‘gracieus’ en ‘ouder worden’ eerst bij de kop te pakken: wat betekent dat eigenlijk? Dat moeten we immers eerst weten, voordat we kunnen bedenken hoe dat dan eventueel te realiseren.

In het onderzoek van wat ‘gracieus’ is, haalt mijn cliënt de gezondheid van haar man erbij. Ik snap niet zo goed wat dat met gracieus te maken heeft. Dus dat vraag ik haar. Er kunnen namelijk nog onbewuste overtuigingen een rol spelen die ze nog niet heeft genoemd: Moet haar man soms ook gracieus ouder worden? Of bepaalt zijn gezondheid wat voor haar gracieus is? Of… gaat het ergens anders om? Al snel blijkt dat haar man niet zo vitaal is als zij. Daar vindt ze van alles van, zegt ze, om daar snel aan toe te voegen: “Het is natuurlijk een luxekwestie dat hij minder vitaal is dan ik, dus daar moet ik niks van vinden. Het is maar een gevoel, dus het is niet erg belangrijk. Klaar.”

 

Het is nogal wat, wat ze zegt, zomaar in één zin. Dat vitaliteit een luxekwestie is, dat je daar dus niks van moet vinden, en dat gevoelens niet erg belangrijk zijn. Best grote uitspraken.

 

Nu moet ik alert zijn

En als er grote uitspraken gedaan worden in de Socratische coachsessie, weten we dat we alert moeten zijn. Dit was zo’n moment: hier lijkt veel meer te spelen dan de vraag “Hoe word ik gracieus ouder?” De intentie van haar woorden, haar licht geschuif op de stoel, haar glimlach waarmee ze haar laatste zin weg wil lachen… allemaal indicaties dat we juist stil moeten staan bij haar bijzondere uitspraak.

We besluiten onze aandacht te richten op een nadere verkenning van wat gevoel nou eigenlijk is. Want wat is dat dan, dat je dat zomaar als ‘niet erg belangrijk’ kunt afdoen?

Bij het kijken naar wat gevoel nou eigenlijk is, komt logischerwijs het verstand ook om de hoek kijken, als traditionele tegenhanger van het gevoel. Wat zijn die twee eigenlijk van elkaar? Broers? Zussen? Vijanden? Vrienden? Het blijkt al snel dat mijn cliënt zich een prachtige klinkende overtuiging over de relatie tussen gevoel en verstand in de loop der jaren eigen heeft gemaakt. Ze stelt dat ‘je gevoel het gevolg is van je denken, maar dat je denken geen invloed heeft op je gevoel.’ Ja, nu ze het hardop uitspreekt hoort ze ook het problematische in deze bewering. Want hoe kan dit allebei tegelijkertijd waar zijn?

 

Liefdevol confronteren met haar eigen onlogische denken

Heel voorzichtig, door haar keer op keer liefdevol te confronteren met haar eigen onlogische denken (en bijbehorend voelen!), komt het inzicht langszij dat het ervaren van gevoelens iets anders is dan het veroordelen en labelen van gevoelens à la “Het is maar een gevoel, dus niet erg belangrijk.” Het is een eye-opener voor haar dat je een gevoel kunt ervaren, zonder daar kwalificaties en oordelen aan te hangen.

Dit inzicht voelt ze, zoals ze zegt, nestelen in haar keel. Ze is geraakt, ontroerd zelfs. Door ons onderzoek, heeft ze weer een opening gekregen naar het ervaren van haar gevoelens, zonder label of oordeel. Het is even heel spannend. Nieuw. Verwarrend. Ruimte gevend. Ontroerend. Mooi, maar ook eng. Precies zoals inzichten kunnen zijn.

We hebben hard gewerkt, ik heb haar mogen bevragen over het begrip ‘gevoel’ dat zijn eigen leven is gaan leiden in het lange leven dat mijn cliënt al achter de rug heeft. Zij heeft, door mijn vragen écht aan te nemen en op te pakken, ontdekt wat ze op dieper niveau wel ‘wist’ maar veilig weggestopt had: namelijk, dat gevoelens wél belangrijk zijn. Maar ook spannend, ingrijpend en van alles en nog wat waardoor het vanuit zelfbescherming de label ‘niet erg belangrijk’ had gekregen. Wat een wijsheid die naar voren kwam!

Ik vraag haar met welke vraag ze naar huis wil, de vraag waar ze verder op wil kauwen, die ze een paar weken met zich mee wil dragen, wil omarmen. Ze formuleert hem als volgt: “Durf ik mijn gevoel te ervaren?”

Keer op keer ben ik ontroerd door de wijsheid die in mensen zit en al vragend naar boven gebracht kan worden. Het sterkt mij in de overtuiging dat coachen om bevragen gaat, heel zuiver, scherp en soms confronterend. Ik heb, net als Socrates, de wijsheid niet in pacht, maar heb het voorrecht anderen te helpen hun wijsheid geboren te laten worden.

 

Wil jij meer leren over hoe jij de wijsheid van anderen geboren kunt laten worden? Schrijf je in voor de Masterclass Socratisch Coachen op 6 en 20 november 2020, onder begeleiding van Curiosophy Masters Ariane van Heijningen en Ria Pool Meeuwsen.