Het probleem met ‘dat is mijn waarheid’

 

Door: Elke Wiss, Master Curiosophy Academy, eigenaar De Denksmederij, auteur ‘Socrates op Sneakers’ (nr. 1 Top 100 Management boek 2020).

 

Je kent het vast: je hebt een gesprek met iemand over een onderwerp dat jullie beiden aan het hart gaat. Dat gesprek wordt een discussie, de lucht wordt ietsje donkerder en wanneer duidelijk wordt dat jullie het niet per se eens zijn met elkaar, zegt de ander: “Dit is gewoon mijn waarheid”.

 

Of, andere varianten: “Dat is jouw waarheid” of “Laten we voorop stellen dat er geen waarheid is over dit onderwerp of vraagstuk” of “Er zijn veel waarheden en het is voor iedereen anders”. En dan punt. Basta. Niks geleerd. Niks verdiept. Weer een potentieel verdiepend en verrijkend gesprek in de kiem gesmoord met een dooddoener. Ik hoor het vaak in trainingen, workshops en nóg meer in dagelijkse gesprekken. Het is een goede manier om te laten zien hoe vastgeroest je denken is, om gelijk te krijgen (althans, je mening niet meer verder te onderzoeken) en om een potentieel goed gesprek uit te doven.

Er zijn een paar bezwaren tegen “Dat is gewoon mijn waarheid”.

 

1. Waarheid kun je niet bezitten

“Dat is mijn waarheid”, stelt dat waarheid iets is wat je kunt ‘hebben’, ‘bezitten’. Dat is maar de vraag. Kan de waarheid van jou zijn? En de uitspraak “Dat is mijn waarheid” suggereert dat er minimaal twee waarheden zijn: de jouwe en de mijne, waardoor waarheid subjectief is. Wanneer je zegt ‘dit is mijn waarheid’, laat je zien dat er in jouw wereld meerdere waarheden bestaan, en dat die van jou anders is dan die van de ander.

 

“Inherent aan ‘waarheid’ is nu net dat-ie van niemand is. Niet van mij, niet van jou. Hij is er. Tussen ons in. Je moet ‘m alleen wel durven en willen zien of onderzoeken.”

 

2. ‘Mijn waarheid’ bestaat niet, ‘mijn perspectief’ wel

“Dat is mijn waarheid” getuigt van weinig objectiviteit. Degene die deze zin uitspreekt laat vooral zien hoe subjectief zijn denken is, hoe hij vast zit in zijn eigen ‘ikje, me, myself and I’. Het is voor hem of haar niet mogelijk om buiten zijn eigen kader te denken. En dat is problematisch, want die ‘mijn waarheid’, kun je overal op los laten.

Stel, ik zeg tegen jou: “Ik ben Napoleon. Dat is míjn waarheid”. Of “Ik ben een zeemeermin. Dat is nu eenmaal mijn waarheid”. Zie je hoe dat enigszins problematisch kan zijn in de dagelijkse werkelijkheid? De rest van de wereld ziet heus wel dat ik geen zeemeermin ben. En ook geen Napoleon. Wanneer ik die ‘mijn waarheden’ vol blijf houden getuigt dat vooral van mijn gebrek aan objectief denkvermogen en reflectie.

En toch is dat wat we elkaar graag op de mouw spelden: ik zie het goed en rationeel, dat is mijn waarheid. Terwijl het getuigt van precies het tegenovergestelde. Als tien mensen naar een grasveldje kijken, en één persoon zegt ‘dat is blauw. Dat is míjn waarheid’, kijken er negen personen vreemd op. Zij zien met z’n negenen toch echt dat dit grasveld groen is. Maar ja, die ‘eigen waarheid’ hé.

Je moet op z’n minst erkennen dat je de werkelijkheid fragmentarisch, dus nooit in zijn geheel, waarneemt. Jouw ‘waarheid’ is niets meer dan een perspectief op een situatie of gebeurtenis. ‘Dit is mijn perspectief’ is een andere boodschap dan ‘dit is mijn waarheid’. Van perspectief kun je wisselen, met ‘waarheid’ wordt dat lastiger.

 

3. Het is een grote gesprekskiller.

“Dit is mijn waarheid” is een makkelijke manier om onaantastbaar te blijven. Het zet een muur tussen jou en je gesprekspartner. Het laat zien hoe vast je zit in je eigen overtuiging, en hoe niet-bereid je bent om je visie, ideeën en denken te bevragen. De uitspraak “Dit is mijn waarheid” getuigt van een gebrek aan ‘perspectivistische lenigheid’. Het is een veilige manier om een buiten schot te blijven, geen stelling te nemen in een gedeeld onderzoek, je boven de ander te verheffen en niet open te staan voor een nuance of ander perspectief. Je stopt een goed gesprek nog voor het begonnen is met “dat is mijn waarheid”. Het is veel makkelijker er veiliger om je te verschuilen achter een ‘dit is mijn waarheid – uitspraak’ dan stelling te nemen en die stelling vervolgens daadwerkelijk samen te onderzoeken.

Het probleem met alle varianten van ‘dat is mijn waarheid’ of ‘er is geen waarheid’, is dat…

…je stopt met denken.
…je stopt met zoeken.
…je stopt met vragen stellen.
…je stopt met verwonderen.
…je volledig vast zit in je eigen subjectieve perspectief.

…En dus niet openstaat voor wijsheid.

 

“Dat is mijn waarheid” neemt de noodzaak weg om te onderzoeken, dóór te vragen, samen te verkennen. Het is alsof je zegt “Iedereen heeft een eigen lievelingsland” en dan maar besluit om niet samen als gezin op vakantiepad te gaan. Je ontdekt niets nieuws, blijft veilig thuis in je eigen standpunt.

Van reizen leer je meer

Het idee “laten we samen zoeken naar wijsheid en waarheid” levert je meer op.
Meer ideeën, meer vragen, meer perspectieven. Je gaat op reis, zet stappen, ontdekt nieuwe nuances en verbanden.

Slik ‘m eens in, als je de neiging hebt de ‘mijn-waarheid-zin’ uit te spreken. Speel met het idee dat er een waarheid te vinden is door samen te onderzoeken. Zo wordt de zoektocht naar een gezamenlijke waarheid de motor van je gesprek.
En de ander de slijpsteen van jouw denken.

 

Wil je leren ‘dat is mijn waarheid’-achtige’ uitspraken te vervangen door geldige argumenten? Wil je met vlijmscherpe vragen verdieping aanbrengen in je gesprekken? Elke Wiss verzorgt de Curiosophy Masterclass ‘The Art of Questioning’ op woensdag 11 november 2020. Daarnaast deelt zij haar kennis en ervaring – naast  andere experts op het gebied van vragend vermogen, slimme sensitiviteit en dialoog – met jou in onze uitgebreide Personal Development Programs.